Een Interview met Ron van Zeeland van Stichting Untenu
Door: Vic Salas
Hoe is Untenu begonnen, en waarom Cambodja?
Zeven jaar geleden bezocht ik Cambodja als toerist. Ik wilde het land zien waarover ik al zoveel had gehoord. Na terugkomst in Nederland, stopte ik niet lang daarna als lid van Provinciale Staten van Noord-Brabant, en heb ik de mogelijkheden onderzocht om vrijwilligerswerk in Cambodja te doen. Ik had al contact met vrienden die in Cambodja hadden gewerkt, en zij brachten me in contact met mensen die werkten in de LHBT- en hiv-wereld.
Bij mijn tweede bezoek, had ik ™500,- meegekregen van een vriend om LHBT’s met hiv te helpen. Ik was in contact gekomen met een NGO die werkte op het gebied van hiv & LHBT’s, maar kwam er al snel achter dat die geleid werd door een hetero-mannen! Ik heb nog een paar maanden voor een mensenrechtenorganisatie vrijwilligerswerk verricht, rapporten beoordelen en schrijven. Daarna kwam ik in contact met CPN+ – Cambodia Network of People living with HIV – die vergelijkbaar is met de Hiv Vereniging Nederland. Zij hadden een project voor mannen die seks hebben met mannen (MSM) en transgender vrouwen. Ik voelde eindelijk weer een gevoel van solidariteit, als iemand die al sinds 1985 uit de kast is.
De problemen van hiv-positieve LHBT’s die vaak onder slechte medische omstandigheden leven en die soms heel snel hulp nodig hadden, zorgden voor een persoonlijke betrokkenheid,. Zeker als als homoman die leeft met hiv onder betere omstandigheden. Zo vonden we een ‘nichemarkt’ voor onze steun en zo is Untenu aanvankelijk als privé-initiatief begonnen. We zijn bij elkaar gaan zitten en hebben in Nederland een non-profitorganisatie opgericht die fondsen werft om LBT’s met hiv in Cambodja te ondersteunen.
Overigens, wat betekent ‘Untenu’? Is het een acroniem?
Nee, in feite is ‘Untenu’ een enigszins aangepaste fonetische weergave in het Nederlands van het Cambodjaanse woord voor ‘regenboog’: ‘Enthanoe’. De regenboog vertegenwoordigt natuurlijk alle kleuren, de diversiteit van onze gemeenschap.
Wat heb je geleerd van het werken in Cambodja?
Hoewel er verandering gaande is, worden veel van de zogenaamde LHBT-organisaties in Cambodja geleid door heteromannen. Zij lijken voornamelijk op zoek te zijn naar fondsen en baantjes. Veel heteromannen pleiten in de media voor gelijke rechten voor LHBT’s, maar het ie lang niet altijd duidelijk wei zij vertegenwoordigen. Ook heb ik geleerd waakzaam te zijn bij het omgaan met geld in Cambodja. We willen dat onze relatief kleine bijdragen goed besteed worden. Geld overboeken naar Cambodja kost relatief veel geld. Sommige organisaties waar we mee wilden samenwerken waren te grootschalig, onze budgetten te klei. En bovendien hadden ze geen openlijke LHBT’s in dienst.
In tegenstelling tot Cambodja moet ik in Nederland veel regels volgen, wij moeten alles documenteren. In Cambodja daarentegen werkt het meer informeel. Zo verwachten wij bijvoorbeeld bij hulpverzoeken foto’s van ID-kaarten en hiv-status – indien voorhanden. Maar een deel van onze doelgroep – meestal transgenders – hanteren om diverse redenen vaak andere namen en identiteiten.
Een ander probleem dat laatst opdook ging over de verantwoording van de uitgaven aan noodhulp bij een uitvaart van iemand die aan de gevolgen van aids was overleden. Zo mag een boeddhistische monnik bijvoorbeeld niet met geld omgaan, dat is cultureel gezien ongepast. Een ontvangstbewijs van het geld voor zijn diensten bij de ceremonie ontbrak dan ook. Mijn medebestuursleden in Nederland leg ik dan uit dat dit soort zaken alledaagse praktijk is van het leven in Cambodja.
Tot slot heb ik geleerd om geduldig te zijn. Veel mensen komen te laat of niet opdagen. Hetzelfde geldt voor het reageren op berichten. Soms zoals de hierboven geschetste situatie is men verlegen met de zaak. Dat komt er pas uit als je elkaar spreekt én ziet.
Kong Bunthorn, BC coördinator en hiv-activist, over het initiatief met Untenu:
Dit jaar is de BC in staat om meer hiv-positieve LHBT’s te helpen. We hebben meerdere zaken maar we hadden niet altijd genoeg financiële hulp. We proberen meer fondsen te werven via ons team hier. Door deze samenwerking heeft de BC meer financiële armslag om onze gemeenschap hulp te bieden. Hierdoor kan BC beter inspelen op de behoefte aan noodhulp aan hiv-positieve LHBT’s in Cambodja…
Waar hoop je op met deze nieuwe samenwerking met Bandanh Chaktomok (BC)?
BC is een echt netwerk, en het is een officieel geregistreerde NGO in Cambodja. BC wordt gerund en geleid door Cambodjaanse homomannen en transgender vrouwen. We hebben met BC gewerkt in 2016 en bijna alle van de 13 mensen van hiv-positieve LHBT’s die we hebben ondersteund waren doorverwezen door de contactpersonen van BC en hun partnerorganisaties. BC kwam uit zichzelf met de suggestie om dit formeel te regelen door middel van een zogenaamde Memorandum of Agreement, die in februari daadwerkelijk door BC en Untenu is ondertekend. Hiervoor ben ik ook naar Battambang gegaan om leden van het dagelijks bestuur en uitvoerend comité te ontmoeten.
Ik hoop dat BC en Untenu een vruchtbare samenwerkingsrelatie opbouwen, dat we het naar een volgend niveau tillen, meer dan noodhulp alleen. We denken al hardop na over het ondersteunen van het trainen van beroepsvaardigheden voor hiv-positieve LHBT’s, zodat men zich op de langere termijn zelf kan ondersteunen.
Hoe werft Untenu fondsen?
Op verschillende manieren. Er zijn mensen die een maandelijkse bijdrage sturen, een klein bedrag. Sommige donor, sommige mensen doen grotere eenmalige donaties. Weer anderen doneren via de webpagina van Untenu en we organiseren ook activiteiten. Dat doen we voornamelijk op of rond LHBT-hoogtijdagen, Wereld Aids Dag, AIDS Candlelight Memorial. So organiseerden we een diner voor mensen met hiv met Cambodjaans eten, vertonen documentaires over hiv-positieve LHBT’s in Cambodja, we hadden een kraam en een beeldscherm, en mensen konden doneren, óók met pin-pas. We hebben een travestieduo dat optreedt ten bate van Untenu. Zij brengen grappige liedjes ten gehore, bijvoorbeeld over pRep of veilig vrijen.
We zijn allemaal vrijwilligers, Untenu heeft geen betaalde medewerkers en vrijwilligers betalen zelf hun vliegticket naar, en verblijf in Cambodja. Zelf probeer ik elk jaar een paar maanden.in Cambodja door te brengen. Sinds afgelopen jaar hebben we contact met Cambodjanen en hun organisaties in Nederland. De grootste groep kwam naar Nederland als vluchteling. Ze staan echt open voor ons werk en we proberen elkaar te ondersteunen.